Κύμβαλον αλαλάζον

Έγινε και η τελετή έναρξης της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης στην πόλη μας. Επί μήνες, εβδομάδες όλα τα συστημικά και μη μέσα προδίκαζαν την επιτυχία της, προέτρεπαν τους κατοίκους του λεκανοπεδίου να παρευρεθούν στην τελετή. Μίλαγαν για 8.000 επισκέπτες και 3.000.000 ευρωπαίους τηλεθεατές (!). Όλα τα έντυπα, τα sites και η τηλεόραση. Η κρατική τηλεόραση, το in.gr, το Lifo, η efsyn, το Πρώτο Θέμα, τα ΝΕΑ και το ΒΗΜΑ και άλλα πολλά. Μόνο την ημέρα της εκδήλωσης το Σάββατο 4 Φλεβάρη η κ. Δέσποινα Γερουλάνου πρόεδρος του ΔΣ της Πολιτιστικής έδινε συνέντευξη στην Νατάσσα Μαστοράκου στο in.gr και ταυτόχρονα στην Φωτεινή Λαμπρίδη στο tvxs. Φυσικά από τα ίδια μέσα γράφτηκαν και διθύραμβοι μετά την τελετή.

Το φαντασιακό φαντασμαγορικό Χόλυγουντ του Σαββάτου...

...και η πραγματική εικόνα του ίδιου τόπου την επομένη!

Εν αρχή ην ο λόγος

Ας δούμε τι λοιπόν ειπώθηκε σαν λόγος στην σαραντάλεπτη τηλεοπτική μετάδοση, ακριβές αντίγραφο από τους υπότιτλους της κρατικής τηλεόρασης. Τα παραθέτουμε αυτούσια χωρίς δυστυχώς να μπορούμε να περιγράψουμε με λεπτομέρεια τα δρώμενα.

Αφηγήτρια

"Θέλει χρόνο για να μπορείς να δεις κάποια πράγματα που δεν φαίνονται...... Πρέπει να επισκευάσετε τα ερείπια του ναού...... Ο σπόρος απ' όπου φυτρώνει είναι το αόρατο."

Αφηγητής

"Θέλει χρόνο για να μπορείς να δεις κάποια πράγματα που δεν φαίνονται.....Αχ! Ελευσίνα.... Είναι η άφιξη του αξιοσημείωτου, πρόσωπο, αντικείμενο ή γεγονός..... Έλευση, εμφάνιση, ανάδυση, επιφάνεια, έγερση, ερχομός, προέλαση, ενσάρκωση.... Ο πολιτισμός είναι ταυτόχρονα ένας ανθώνας, ένας κήπος από πράξεις και ιδέες. Ιδέες που θα πρέπει και θάθελαν να γίνουν πράξη.

(από το βυθό ανελκύεται ένα χάλκινο όργανο)

Στην Ελευσίνα θα μπορούσε καθένας να ισχυριστεί ότι ο χρόνος χωρίζεται σε δύο ζώνες, φάσεις....Σκοτεινή φάση: Εποχές που οι Κόρη δεν είναι εδώ..... Φωτεινή φάση: Εποχές που η Κόρη είναι ανάμεσά μας. Όπου Κόρη εννοούμε τη μυθική Κόρη Της Δήμητρας την Περσεφόνη...Η μνήμη υπάρχει.... Η μνήμη γίνεται εμπειρία..... Η εμπειρία είναι δράση. Δράση για την ανακάλυψη και την ανάπτυξη, της δυναμικής αυτού του τό(ακολουθεί 8λεπτη αφηγηματική παύση)

Είναι χαρακτηριστική η λέξη "Έλευσις", προσδιορίζει την άφιξη του σημαντικού του σπουδαίου του τρανού...μιας οντότητας...

(ακολουθεί παύση καθώς αναδύεται το θαλάσσιο κήτος)

Υπάρχει ένα αρχαίο παρελθόν και υπάρχει ένα πιο πρόσφατο παρελθόν που αναδιπλώνεται στη σύγχρονη ζωή, τα μεταβιομηχανικά τοπία και οι ακμάζουσες τοπικές κοινότητες που έχουν τις προγονικές τους ρίζες σε άλλα μέρη που έκαναν την Ελευσίνα σπίτι τους κατά την διάρκεια του 20ου αιώνα. Το παρελθόν μας λέει ότι η μετάβαση είναι συνεχής μια διαδικασία που δεν τελειώνει ποτέ....Στην Ελευσίνα μπορεί κανείς με ασφάλεια να ισχυριστεί ότι ο χρόνος χωρίζεται σε δύο φάσεις.... Η Φωτεινή φάση, οι εποχές που η Κόρη είναι ανάμεσα μας....

(εδώ ξεχάστηκε η δεύτερη φάση ίσως από την παρατεταμένη αιώρηση του κήτους)

Θέλει χρόνο να δεις κάποια πράγματα που δεν φαίνονται...Για να φτάσεις στον κάτω κόσμο, πρέπει να περάσεις μέσα από το νερό. Μέσα από το νερό μπορείς να περάσεις στον άλλο κόσμο....που, των ανθρώπων της, των δεξιοτήτων τους....

(αρχίζει η χορωδία με φόντο τα διυλιστήρια)

Ευρώπη σημαίνει ανοιχτά μάτια....."

Αφηγήτρια

"Πρέπει να επισκευάσετε τα ερείπια του ναού."

(πέφτει η αυλαία με τελική εικόνα τον δαυλό των διυλιστηρίων, μια κόκκινη φωτοβολίδα και τα σφυρίγματα των παρακείμενων πλοίων)

Το φετίχ του Άγγλου σκηνοθέτη η απαστράπτουσα ΠΕΤΡΟΛΑ......

....και η τραγική εικόνα που επιμελώς απέκρυψε.

Φιλοσοφικές αναζητήσεις

Αυτό ήταν το κείμενο λοιπόν. Δεν δρέπει δάφνες φιλοσοφικές ούτε καν λογοτεχνικές. Βουτάει παντού. Θέλει ως άλλη "Αγέλαστος Πέτρα" να καταπιαστεί με την ζωή και τον θάνατο. Αμπελοφιλοσοφεί στα αυτονόητα της δημοτικής διδασκαλίας. "Στην Ελευσίνα θα μπορούσε καθένας να ισχυριστεί ότι ο χρόνος χωρίζεται σε δύο ζώνες, φάσεις....Σκοτεινή φάση: Εποχές που οι Κόρη δεν είναι εδώ..... Φωτεινή φάση: Εποχές που η Κόρη είναι ανάμεσά μας. Όπου Κόρη εννοούμε τη μυθική Κόρη Της Δήμητρας την Περσεφόνη...". Μας εξηγεί ακόμα και ποιά είναι η Κόρη. Αν απευθύνεται σε ντόπιους τότε μόνο γέλιο προξενεί η γνωστοποίηση τέτοιας εμβριθούς μυθολογικής ανάλυσης! Αν απευθύνεται σε Ευρωπαίους μάλλον θεατές της επερχόμενης Γιουροβίζιον θέλει να ενημερώσει. Και παρακάτω. "Για να φτάσεις στον κάτω κόσμο, πρέπει να περάσεις μέσα από το νερό." Εδώ έχουμε την εμμονή να συγχέεται η Περσεφόνη με την Αφροδίτη. Ωραία για σκηνοθετικούς λόγους επιλέχτηκε η θάλασσα. Γιατί όμως πρέπει να βουτάει η καημένη στα νερά της θάλασσας για να πηγαινοέρχεται στον κάτω κόσμο; Το Πλουτώνιο στον αρχαιολογικό χώρο μήπως βρίσκεται πάνω από θάλασσα; Είναι μάλλον το ίδιο αφήγημα με την θαλάσσια "Ιερά Οδό" που ανακαλύφτηκε πρόσφατα και μάλιστα με την μαρτυρία του Πλούταρχου(!) για να εξυπηρετήσει ακόμα ένα σκηνοθετικό εύρημα. Αγνοούν ότι ην διάβαση της Ιεράς Οδού όπως την ξέρουμε ήταν μέσα στο τελετουργικό των Μυστηρίων;

Ωστόσο πάει και βαθύτερα. Μνήμη. Εμπειρία. Δράση. Το καθένα ένα κομμάτι ολόκληρο προς ανάλυση. Μνήμη. Ασθενής μνήμη, επιλεκτική μνήμη, αρχαιόπληκτη μνήμη, ηθελημένη αμνησία, αναθεωρητική μνήμη.... Εμπειρία. Εμπειρία της ζωής, λογοτεχνική εμπειρία, εμπειρία του μάστορα....Δράση...Καταστροφή του τοπίου, λεηλασία του αρχαιολογικού χώρου, ρύπανση, εργατικοί αγώνες, αγώνες για τη λευτεριά, αγώνες κατά των ασύδοτων βιομηχάνων. "Πρέπει να επισκευάσετε τα ερείπια του ναού." Η ασθενής μνήμη των ιδιοκτητών του ΤΙΤΑΝ, η εμπειρία τους στη διαχείριση του ανθρώπινου δυναμικού, έφερε τη δράση. Ανατινάξτε τον αρχαιολογικό χώρο και κάντε τον μαύρο χρυσό. Η μνήμη των κατοίκων να κάνουν μπάνιο στα Ελευσίνια, η τραγική εμπειρία των καμένων συμπολιτών μας στον ίδιο τόπο (αυτόν που θεοποίησε σκηνοθετικά η τελετή) έγινε δράση. Δεκάδες χιλιάδες πορευτήκαμε στις πύλες της ΠΕΤΡΟΛΑ για να κλείσει το τέρας. Οι ναοί λοιπόν έπεσαν από τους σύγχρονους Αλάριχους και καμιά μεθυσμένη Πυθία δεν μπορεί να μας υποδεικνύει τι θα κάνουμε. Το όνειδος στους καταστροφείς όχι στους πολίτες.

Ο χώρος που βάφτηκε με αίμα εργατών δεν είναι σκηνικό

Οι εκπολιτιστές και η κυβερνητική φιέστα

Πριν από το φαντασμαγορικό σόου στην παραλία οι επίσημοι μαζεύτηκαν στο Ελαιουργείο για την επίσημη έναρξη. Το τι ακούστηκε δεν λέγεται. Μου ήρθε στο νου ο αείμνηστος Κωσταντάρας. Θα σας εξαφανίσωμεν εκραύγαζε ο αλήστου μνήμης Μαυρογιαλούρος. Θα σας εκπολιτίσωμεν, ανεφώνησαν οι επίσημοι! Δέσποινα Γερουλάνου " οι κάτοικοι που ονειρεύτηκαν να κάνουν την πόλη τους ένα σύγχρονο Ευρωπαϊκό προορισμό" κ. Πρόεδρος της Δημοκρατίας " Με τις νέες υποδομές το δέντρο του πολιτισμού θα φυτρώσει στην πόλη θα δώσει πλούσιο καρπό", κ. Σχοινάς "48 χρόνια λαμπρής πορείας του θεσμού(!)...σηματοδοτεί μια νέα εποχή για τους κατοίκους" κ. Μενδώνη δεν είπε τίποτα ως συνήθως, κ. Γιατρωμανωλάκης "είμαστε υπερήφανοι για τους κατοίκους" , κ. Περιφερειάρχης Πατούλης "η Αττική είναι διαχρονικά η πολιτιστική Μητρόπολη" κ. Σπυροπούλου "ευχαριστώ την Ευρώπη και την Επιτροπή" και τέλος ο άτυχος βρεγμένος Δήμαρχος με στεντόρεια φωνή να κηρύσσει την έναρξη. Άπαντες παρόντες. Βέβαια η κυρία Γερουλάνου με απίστευτη αμετροέπεια είχε προαναγγείλει στην συνέντευξη στο Lifo. "Δεν μας ενδιαφέρει η φαντασμαγορία όσο το στοίχημα να βάλουμε την Ελευσίνα στον χάρτη, να την πάρουν χαμπάρι, να έχεις ένα λόγο να πας εκεί και ένα λόγο να επιστρέφεις ξανά και ξανά." Τι μεγάλα λόγια, πόσες φορές τα έχουμε ακούσει. Αλλά... Το Μουσείο που φτιάχνεται εδώ και 40 χρόνια, από το 1985 που ήρθε για πρώτη φορά στην Ελευσίνα η Μελίνα Μερκούρη ως υπουργός πολιτισμού, δεν υπάρχει ακόμα ούτε στα χαρτιά, ο αρχαιολογικός χώρος μέχρι πρόσφατα εγκαταλειμμένος, τα βιομηχανικά κτίρια σαν τον ΚΡΟΝΟ έτοιμα να καταρρεύσουν, η υπόσχεση για μεταφορά του λιμανιού ούτε να το σκεφτόμαστε. Τι είναι λοιπόν πολιτισμός τέλος πάντων; Αυτό το παραλιακό μέτωπο που αποθέωσε ο σκηνοθέτης θα είναι το όνειδός όλων αυτών της πασαρέλας και του πολιτικαντισμού. 

Και οι απέναντι

Δύο μέρες πριν την έναρξη το ΚΚΕ μέσω των εντύπων του και των τοπικών οργανώσεων αποκαλύπτει τον φασίστα εκφωνητή της Χρυσής Αυγής τον "αστροναύτη" του βυθού κατά τον κ. Μαρμαρινό. Μετά από την κατακραυγή και το αίσχος την επομένη βγάζει ανακοίνωση η Πολιτιστική Πρωτεύουσα "H "2023 Ελευσίς Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης" ανακοινώνει την απομάκρυνση από την εκδήλωση της τελετής έναρξης ενός εξωτερικού συνεργάτη, ο οποίος έχει αναπτύξει στο παρελθόν πολιτική δραστηριότητα που δεν συνάδει με τις αρχές, τις αξίες και το δημοκρατικό ήθος του θεσμού της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας και των πολιτών της Ελευσίνας. Η εξέλιξη αυτή δεν επηρεάζει την ομαλή ροή της τελετής έναρξης" Ούτε γάτα ούτε ζημιά. Ποιός τον έφερε τον Χρυσαυγίτη; Ποιός έκανε την συνεννόηση; Ένας προβεβλημένος υποψήφιος βουλευτής της εγκληματικής οργάνωσης πως ξαφνικά έγινε αόρατος; Βέβαια καμία κομματική οργάνωση της ΝΔ, του ΠΑΣΟΚ ή του ΣΥΡΙΖΑ δεν βγήκε να καταδικάσει το γεγονός. Και ας χτυπιόνται στη Βουλή ποιός είναι καλύτερος αντιφασίστας.

Μετά από αυτό η Κομματική Οργάνωση Ελευσίνας του ΚΚΕ εκδίδει δελτίο τύπου και αναφέρει: "Σε πολιτιστικές εκδηλώσεις που ο λαός είναι "αποκλεισμένος" αλλά έχουν χώρο ναζιστές της Χρυσής Αυγής η αντιπροσωπεία του ΚΚΕ και οι Δημοτικοί σύμβουλοι της "Λαϊκής Συσπείρωσης" θα είναι μαζί με τον υπόλοιπο λαό της πόλης."

Μπροστά η ελπίδα και πίσω στο video wall η απαστράπτουσα εκφωνήτρια

Την ίδια μέρα σπουδαστές της Δραματικής σχολής του Εθνικού θεάτρου με πανό και συνθήματα της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Θεάματος Ακροάματος, όπως «Όχι άλλα πλήγματα στον πολιτισμό. Άμεση απόσυρση του Προεδρικού Διατάγματος 85/2022», του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών «Όχι άλλη κοροϊδία» και των σπουδαστών "Ενάντια σε κάθε νόμο που υποβαθμίζει τις σπουδές μας" αψηφούσαν το κρύο και έκαναν συγκέντρωση διαμαρτυρίας κάτω από το Video wall της γκλαμουριάς. Στο κείμενο που διένειμαν τα έλεγε όλα:

"Πληροφορούμαστε πως το κόστος της Τελετής Έναρξης της Eleusis European Capital of Culture ανέρχεται στα 1.400.000 ευρώ, και πως δύο από τις εκθέσεις που θα παρουσιαστούν στο πλαίσιο της συγκεκριμένης διοργάνωσης έχουν ήδη παρουσιαστεί στο παρελθόν σε άλλους χώρους. Φαίνεται πως το πανάκριβο και αναμφίβολα υπερτιμημένο θαλάσσιο φωτισμένο κήτος που θα κοσμήσει τα αυριανά εγκαίνια, αξίζει πολύ περισσότερο από τον κόπο και τις θυσίες των εκατοντάδων φοιτητών που δίχως στέγαση, σίτιση και φοιτητικές παροχές αγωνίζονται να τα βγάλουν πέρα στις τριετείς καλλιτεχνικές σχολές όπου σπουδάζουν, λαμβάνοντας μηδέν κρατική μέριμνα για την επιβίωσή τους.

Κυρία Μενδώνη, κύριε Γιατρομανωλάκη, κύριε Μαρμαρινέ, δυστυχώς η γιορτινή μέρα των εγκαινίων στην Ελευσίνα μας βρίσκει σε εμπόλεμη ζώνη, απέναντί σας. Μας βρίσκει στους δρόμους, στις συνελεύσεις..."

Ευτυχώς υπάρχουν αυτά τα παιδιά. και είναι μια γροθιά σε όλους τους κλάδους. Ο πολύς κος Κουμεντάκης πρόεδρος της Λυρικής, απείλησε τους μουσικούς αν κατέβαιναν στην απεργία. Όμως η απεργία έγινε και δύο μέρες η Λυρική ήταν βουβή. Γιατί αυτοί οι οργανισμοί έχουν ένα ελάττωμα. Χρειάζονται τον άνθρωπο, που έλεγε και ο Μπρέχτ. Ή απεργοσπάστες ή σιωπηλοί.

Γράφει η κριτικός τέχνης και φιλόλογος Χρύσα Κακατσάκη για την τελετή έναρξης:

"...Και αφού στο μυαλό όλων μας η Ελευσίνα ταυτίζεται με μια χθόνια θεότητα, γιατί δόθηκε η έμφαση στο θαλάσσιο στοιχείο με βαρκούλες που αρμενίζουν και καράβια στη στεριά; Εκτός κι αν οι διοργανωτές ήθελαν να κάνουν πράξη τους σουρεάλ στίχους του Γκανά:

Ποιος είδε νύχτα με δυο φεγγάρια

ποιος είδε ήλιο σαν αχινό

κι ερωτευμένα πουλιά και ψάρια

να κολυμπάνε στον ουρανό.

Το κερασάκι στην τούρτα, η παρ' ολίγον ομιλία ενός χρυσαυγίτη που ναι μεν απομακρύνθηκε την τελευταία στιγμή, αλλά κανείς δεν μας εξήγησε πώς είχε επιλεγεί. Ο αλαφροΐσκιωτος πρωταγωνιστής στην Αγέλαστο Πέτρα λέει κάποια στιγμή: «Μένω πάνω στη γη και κάτω απ' τα σύννεφα». Η τελετή έναρξης έμεινε πάνω στη μοντερνιά και κάτω απ' το τίποτα. "

Κλείνοντας τούτο το γραπτό αναρωτήθηκα ο τίτλος αν είναι σωστός. Το κύμβαλον αλαλάζον του Αποστόλου Παύλου προς Κορινθίους δεν μου καλοάρεσε. Πήγα στο λεξικό να βρω κάτι αντίστοιχο. Και διαπίστωσα ότι μια λαϊκή παροιμία ήταν ακριβώς με το ίδιο νόημα. Την ξέρουμε όλοι. Αλλά καθ' ότι μένω εις Ελευσινίους και όχι εις Παρισίους δεν το τόλμησα.

Νίκος Τσοπελάκης

στην μετά Τελετήν Εποχή